Harry Misbeek en Froukje Thijs kunnen goed samen stil zijn. Ze leerden elkaar kennen bij opleidingscentrum Phoenix in Utrecht en merkten dat ze zich bij elkaar op hun gemak voelden zonder woorden. “Het is een groot cadeau als je dat kunt delen”, vinden ze. “Daar is moed en vertrouwen voor nodig.” In het najaar van 2023 verzorgen ze samen voor het eerst een stilteretraite voor CALL. Een gesprek over stilte en de heilzame ongemakken van een groep.
Wat maakt stilte voor veel mensen zo beladen?
Harry: “Als iemand het moeilijk heeft, zijn we altijd gewend diegene te troosten, de zwaarte te verlichten. Je probeert daarmee het ongemak uit de weg te gaan. In feite ben je daardoor als trooster meer bij jezelf dan bij de ander. Stukken die zwaar zijn, verdienen soms eerder de stilte dan relativering door woorden. Maar dat is confronterend, en dus lastig.”
Is het in een groep niet extra moeilijk om stil te zijn?
Froukje: “Een groep roept van alles bij je op en andersom roep jij door wie je bent van alles op bij de groep. Dat maakt de ervaring een stuk rijker. Je komt al je weerstanden tegen, én de positieve effecten van anderen. Daardoor leer je meer over jezelf.”
Harry: “Je zou denken dat je minder prikkels ontvangt als er in een groep niet gesproken wordt. Maar door de stilte vallen juist andere dingen op. Vooral bij samen in stilte eten: je hoort bestek tegen borden tikken, je hoort mensen kauwen en slikken. Dat zijn we niet gewend, dat doet echt iets met je. Normaal gesproken leid je jezelf voortdurend af door met elkaar in gesprek te gaan. Wanneer je dat niet doet, neemt de heftigheid van de prikkels dus toe. In gezamenlijkheid stil zijn versterkt de reis naar binnen toe. Maar het is wel jóuw reis.”
Ga je tijdens een stilteretraite cold turkey de stilte in?
Harry: “Nee hoor. We doen eerst een kort voorstelrondje. Daarin bekijk je wat je hebt achtergelaten en wat je hebt af te ronden. Soms bespreken we ook welke vraag je meeneemt.”
Froukje: “We vragen deelnemers om concrete doelstellingen los te laten. Het willen bereiken van een doel is een lineaire manier van denken. Wanneer je in stilte bent, gaan je zintuigen als het ware meer ‘aan’ en kunnen andere doelen komen bovendrijven. Met een vooraf gesteld doel snijd je waarnemingen weg.”
Harry: “Vaak ligt de oorzaak van onvrede dieper dan je zelf in de gaten hebt. Je denkt bijvoorbeeld dat je een relatieprobleem hebt en komt er, door stil te zijn en naar binnen te keren, achter dat je zelf iets anders hebt te doen.”
Froukje: “Door het wegnemen van impulsen, kom je tot een vollediger bewustzijn. Je oogkleppen gaan af, je laat weer dingen toe die je anders wegduwt. Dat gaat over overgave en dat vergt moed.”
Mag de stilte op geen enkele manier doorbroken worden tijdens de retraite?
Harry: “Wanneer je vastloopt, bijvoorbeeld door piekergedachten, oplossingsdenken, of door de worsteling met een gevoel van ongemak, kun je een kort gesprekje met ons voeren. Dat zijn geen coachingsgesprekken. Die zouden je weer terugbrengen naar je denken. We proberen je alleen even boven jezelf uit te tillen, zodat je weer rust kunt vinden in de stilte.”
Froukje: “Soms vragen mensen zelf om zo’n gesprekje, maar wij houden de deelnemers ook in de gaten. We kunnen zien als iemand vastzit en kijken dan wat nodig is.”
De retraite bestaat toch niet alleen uit zitten en stil zijn?
Harry: “We gaan ook geregeld wandelen. Soms alleen, maar ook als groep. Daarbij blijf je uit elkaars energetische ruimte en volg je simpelweg degene die voor je loopt. Eén van ons gaat voorop, de ander sluit de rij. We spreken dan altijd af dat je voorbijgangers niet groet en hen niet aankijkt. Dat vinden deelnemers vaak rampzalig moeilijk. En ook daar leer je weer van: je beziet je eigen impulsen.
Voor wie is een stilteretraite geschikt?
Beiden (lachend): “Voor iedereen!”
Froukje: “Natuurlijk is het voor iedereen goed om eens in stilte naar binnen te keren. Maar vooral voor mensen met drukke banen, die geen tijd nemen om stil te staan bij wezenlijke vragen.”
Harry: “En voor mensen die op een kruispunt staan in hun leven, die een duidelijke onrust voelen. Vlak voor je pensioen, bijvoorbeeld, of wanneer je op een andere manier van plan bent om het roer om te gooien. Een reis naar binnen brengt je dichter bij jezelf.”